งูลายสอเป็นงูน้ำขนาดเล็กถึงกลางที่ไม่มีพิษ มีลำตัวเรียวยาวและมีลายสีดำพาดยาวตามลำตัวบนพื้นสีเหลืองหรือน้ำตาล ทำให้ดูคล้ายลายของดินสอ จึงเป็นที่มาของชื่อ “งูลายสอ” งูชนิดนี้มีนิสัยว่องไวและชอบอาศัยใกล้แหล่งน้ำ พบได้บ่อยในพื้นที่ภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ออกหากินตอนกลางวัน และล่าสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร เช่น ปลา กบ และลูกอ๊อด แม้จะดูน่ากลัวในสายตาคนทั่วไป แต่งูลายสอถือว่าเป็นงูที่ค่อนข้างเชื่องและไม่ก้าวร้าวหากไม่ได้รับการรบกวนก่อน
สายพันธุ์ของงูลายสอที่พบในประเทศไทย
ในประเทศไทยพบงูลายสอหลากหลายสายพันธุ์ โดยที่พบได้บ่อยที่สุดคือ งูลายสอบ้าน (Fowlea flavipunctata) ซึ่งมีจุดเหลืองพาดตามตัวดูเด่นชัด รองลงมาคือ งูลายสอใหญ่ (Xenochrophis piscator) ที่มีลำตัวสีเข้มและลายคมชัด อีกชนิดหนึ่งคือ งูลายสอจุดขาว (Xenochrophis punctulatus) ที่มีจุดขาวเล็กๆ กระจายบนพื้นสีดำ ซึ่งสายพันธุ์เหล่านี้ไม่มีพิษและพบได้ตามแหล่งน้ำธรรมชาติทั่วประเทศ
งูลายสอมีพิษหรือไม่? อันตรายต่อมนุษย์หรือไม่?
งูลายสอเป็นงูไม่มีพิษ 100% และไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ แม้บางครั้งอาจแสดงพฤติกรรมดุร้ายหากถูกรบกวน เช่น การขู่หรือพยายามกัด แต่การกัดของมันไม่ได้ทำให้เกิดอันตรายร้ายแรง แผลมักเป็นเพียงรอยถลอกเท่านั้น ไม่จำเป็นต้องใช้เซรุ่มหรือตื่นตระหนก ทั้งนี้ควรระมัดระวังเช่นเดียวกับการพบสัตว์ป่าใดๆ และไม่ควรพยายามจับงูหากไม่มีความชำนาญ
ที่อยู่อาศัยและพฤติกรรมของงูลายสอ
งูลายสอมักอาศัยอยู่ในบริเวณที่มีความชื้นสูง โดยเฉพาะใกล้แหล่งน้ำ เช่น ริมแม่น้ำ ลำคลอง หนองน้ำ และทุ่งนา ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีเหยื่ออยู่มาก งูชนิดนี้ชอบซ่อนตัวตามพงหญ้าหรือใต้ใบไม้ในช่วงกลางวัน และออกล่าหาอาหารในช่วงเย็นถึงกลางวันตอนสาย การเคลื่อนไหวของงูรวดเร็วและสามารถว่ายน้ำได้เก่ง จึงมักพบในน้ำมากกว่าบนบก
วิธีแยกแยะงูลายสอจากงูมีพิษ
งูลายสอสามารถแยกได้จากงูมีพิษโดยดูจากลักษณะของหัว ซึ่งมักจะเรียวและไม่มีส่วนที่นูนเด่นเหมือนงูพิษทั่วไป และลวดลายของงูลายสอจะเป็นเส้นหรือลายจุดต่อเนื่องตามลำตัวโดยไม่มีลายแบบซับซ้อนหรือน่ากลัว สีสันไม่ฉูดฉาด อีกทั้งยังไม่มีรูรับความร้อนระหว่างตากับจมูกเหมือนงูพิษบางชนิดด้วย หากไม่แน่ใจแนะนำให้เว้นระยะห่างไว้เป็นดีที่สุด
การปฏิบัติตัวเมื่อพบงูลายสอ
เมื่อพบงูลายสอ ไม่ควรตกใจหรือพยายามฆ่า เพราะงูชนิดนี้ไม่มีพิษและมีประโยชน์ต่อระบบนิเวศ ควรถอยห่างอย่างช้าๆ ไม่ส่งเสียงดังหรือทำการเคลื่อนไหวรุนแรง หากงูเข้ามาในบ้านควรโทรแจ้งเจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานกู้ภัยที่มีความเชี่ยวชาญในการจับงู เพราะการจับงูโดยไม่มีความรู้เป็นเรื่องอันตราย นอกจากนี้ยังควรสังเกตพื้นที่รอบบ้านให้โล่ง ลดแหล่งซ่อนตัวที่งูอาจใช้เป็นที่หลบซ่อน
บทบาทของงูลายสอในระบบนิเวศ
แม้จะเป็นงูที่หลายคนกลัว แต่งูลายสอมีบทบาทสำคัญในธรรมชาติ เพราะช่วยควบคุมจำนวนสัตว์น้ำเล็กๆ อย่างกบ ลูกอ๊อด หรือปลาเล็ก ซึ่งหากมีจำนวนมากเกินไปอาจส่งผลเสียต่อระบบนิเวศในแหล่งน้ำ งูลายสอยังเป็นเหยื่อของสัตว์ขนาดใหญ่ เช่น นกน้ำ นกกระสา หรืองูขนาดใหญ่กว่าอีกด้วย การรักษาสมดุลของห่วงโซ่อาหารจึงเป็นสิ่งที่งูลายสอมีส่วนช่วยอย่างมาก และยังเป็นสัญญาณของแหล่งน้ำที่มีความอุดมสมบูรณ์อีกด้วย
